ben ok'im, sen ok'sin!

evet, son zamanlarda okuyup etkilendiğim 2 kitaptan bahsetmek istiyorum size. yıllar boyunca kişisel gelişim kitaplarına hafif alaycı bir tavırla yaklaştım. ama gel gör ki, 40 yaşına merdiven dayadığım bu yıllarda, o kitapların da insana katabileceği şeyler olduğunu gördüm ve bu durumu kabul ettim. aferim bana:) (ama şunu da belirtmeliyim; bu kitapların kapaklarında yazan "milyonların hayatını değiştiren, mucizeler yaratan, hayatı bir kutlamaya çeviren kitap... gibi klişe tanımlamalar hala irite ediyor beni, gene de çok takılmamaya çalışıyorum.)

ilk kitap, aslında arkadaşlarımla bir sohbet sırasında ortaya çıktı. tam arkadaşıma "biz aslında yetişkin olmayı tam öğrenememiş bir toplumuz bence, ben kendimde de yetişkin hallerine daha yeni yeni rastlıyorum" gibi şeyler söylerken, arkadaşım(eğitim şirketinde çalışıyor kendisi) "füsun, sen transaksiyonel analiz kavramından bahsediyorsun" dedi. yani bilimsel birşeyler söylemişim farkında olmadan. psikolojide bu tür bir yaklaşım varmış. bu yaklaşım; insanın doğasında hem çocuk, hem ebeveyn hem de yetişkin yapısı barındırdığını söylüyor. konuyla ilgilendiğimi görünce, arkadaşım bana birkaç kitap tavsiye etti. bunlardan biri, yeni okuduğum; "ben ok'im, sen ok'sin!"kitabın çevirisi çok parlak değildi ancak içeriğini beğendim.
kitap diyor ki; hepimizin içinde; çocuk, ebeveyn ve yetişkin yapısı var ancak bir yetişkin olarak bizden; çocuk ve ebeveyn yapılarımızı yetişkin süzgecinden geçirerek dışarı yansıtmamız bekleniyor.
olumlu çocuk ve ebeveyn yapılarını bünyemizde bulundurmamız iyi birşey ancak çocuk ve ebeveyn denince, geçmişimiz tamamen de olumlu anılarla bezenmiş değil tabi ki...işte bunları farkedip, kendi geçmişimizle helalleşir ve yetişkin tavrıyla davranabilirsek, yetişkinliğe harika bir geçiş yapmış oluyoruz. hayatımızda...bilmediğimiz şeyler değil elbet ancak uygulamakta her zaman başarılı oluyor muyuz tartışılır...
çok havada gelmişse yazdıklarım, biraz daha ayaklarımız yere bassın, şöyle ki;

transaksiyon, bir kişiden gelen uyaran ve diğerinin ona yanıtı olarak tanımlanıyor. uyaran ve yanıtın çocuk, ebeveyn ve yetişkinin hangisinden geldiğini anlamanın ipuçları var: kelimeler, ses tonu, beden hareketleri, yüz ifadeleri...

şimdi o ipuçlarını yazıyorum, bakalım siz en çok hangi yapıda bulacaksınız kendinizi? ben kendi analizimi yaptım, kendimde çocuk ve ebeveyn yapılarını bolca gördüm. önemli olan; bunların farkında olmak ve bunların otomatik yanıtlarını vermeden, yetişkine uygun, sorgulayan, objektif yanıtlarla hareket edebilmek...bunun için gerekirse, içinizden 10'a kadar saymanızı bile tavsiye ediyor yazar.
bu ipuçlarını okuduktan sonra çevremi incelediğimde, kimin hangi yapıda davrandığını gözlemlemek, keyifli bir deneyim oldu benim için, hadi farkındalığınız bol olsun...

çocuk ipuçları (fiziksel)
-gözyaşı, ağlamaklı ses, titreyen dudak
-somurtmak, öfke nöbetleri, küsmek
-keyifli olmak, gülmek, tırnak yemek
-kıvırmak, kikirdemek

çocuk ipuçları (sözel)
-isterdim ki, isterim, bilmiyom, yapcam, sanırım, büyüdüğüm zaman
-en büyüğü, en iyisi benimki
-zavallı ben (herşey benim başıma geliyor)
-korkunç değil mi?

ebeveyn ipuçları(fiziksel)
-çatık kaş, uzatılmış işaret parmağı
-bükülmüş dudak, kafa sallamak
-eller kalçada, kollar göğüste kavuşmuş
-cık cık yapmak, iç çekmek
-ellerini avuşturmak

ebeveyn ipuçları (sözel)
-hayatım pahasına da olsa, asla yapmam
-şimdi daima şunu hatırla
-sana kaç defa söyledim. (ilk, son söylüyorum)
-eğer yerinde olsaydım.
-meli, malı...
-unutulmamalıdır ki, herkes bilir ki...

yetişkin ipuçları(fiziksel)
-yetişkin dinlerken, yüz ifadesi, gözleri,bedeni dinlediğini belli eder.
-hareketsiz olmak dinlememektir.
-baş yana doğru eğikse, aklında başka şeyle dinlemektedir.
-yetişkin; meraklı, coşkulu cocuğun ortaya çıkmasına izin verir.

yetişkin ipuçları(sözel)
-neden? ne, nerede, ne zaman? kim, nasıl?
-bu doğru mu? uygulanabilir mi?
-bu fikre nasıl vardın?
-karşılaştırırsak, olasılıklar? mümkün...
-objektif olarak, düşünüyorum ki, anlıyorum...bu benim fikrim...fikrimce...

(ayrıca yetişkin bireyi korur, almaktansa vermek daha kutsal diye düşünür, yetişkin için vermek gücün en üst düzeyde ifadesidir. yetişkin kendine samimidir. eğer senin değerini düşünürsem kendi değerimi de düşürürüm diye düşünür. ben ok'im, sen ok'sin:)

not: kitapta bol bol uygulamalar var, ben kitaptan çok kısa bir alıntı yaptım. kitapla ilgilenirseniz; çocuk ve ebeveyn davranışlarınızı ortaya çıkartabilecek egzersiz ve örnekleri kitapta görebilirsiniz, hatta kendi üzerinizde de uygulama yapabilirsiniz.

diğer kitabı, bir sonraki yazıda yazayım...
hadi görüşürüz...